"God doet alles medewerken ten goede"
"What doesn't kill you makes you stronger"
"Ooit zul je dankbaar zijn voor deze les"
"Hier is vast een bedoeling mee"
Zelf ben ik chronisch ziek. Ik heb een aantal auto immuunaandoeningen naast ontwikkelingstrauma, dat gelukkig steeds meer geheeld raakt. Bovenstaande uitspraken heb ik zo ongelofelijk vaak naar mij toe geslingerd gekregen en het enige dat het deed was me nog dieper de put in praten. Er was dus blijkbaar iets niet goed met mijn instelling en mindset want het lijden duurde voort. Terwijl ik niemand om mij heen kende die zo hard werkte aan haar herstel, zowel fysiek als innerlijk, als ik. Zo gemotiveerd, zoveel doorzettingsvermogen terwijl ik keer op keer op keer teleurgesteld werd omdat het niet het verlangde effect had.
Het leven is niet maakbaar! Ja, we hebben invloed, maar vooral op hoe we zelf omgaan met wat er op onze weg komt. Niet op waar we mee te maken krijgen aan voor- of tegenspoed.
Hier is nog wel meer over te zeggen, maar dat is voer voor een heel eigen blog wat vast nog wel een keer komt.
Nu wil ik het graag hebben over dit soort uitspraken die je overal tegenkomt maar specifiek ook binnen religieuze kringen, in algemeen spirituele kringen en in de wereld van zelf ontwikkeling.
Het lijken zulke verheven wijsheden, maar er schuilt een flink gevaar in dat toxische positiviteit genoemd wordt, een vorm van emotionele manipulatie.
“Waaaaat?? Maar hoe dan? Dat is toch niet mijn bedoeling??”
Nee dat bedoelen we niet...want over het algemeen zeggen we dit soort dingen in een poging troost of steun te bieden aan iemand die lijdt. Maar dat de intentie goed is, wil niet zeggen dat het effect niet schadelijk kan zijn en lijden juist kan vergroten.
Wat is dan het gevaar van dit soort uitspraken?
Allereerst bagatelliseer je het lijden dat iemand ervaart.
Wat mensen over het algemeen nodig hebben als ze lijden is een validatie van hun gevoelens en de ruimte om te mogen voelen wat er te voelen is: boosheid, verdriet, wanhoop, teleurstelling, frustratie. Dit zijn allemaal normale gezonde emoties als reactie op lijden.
Maar vaak ervaren we zelf machteloosheid wanneer we geconfronteerd worden met iemands lijden en dan komen we met dit soort schijnbaar positieve uitspraken. Waarmee we eigenlijk onbewust iemand de boodschap geven dat ze niet mogen voelen wat ze op dat moment voelen. Of dat het nu toch wel een keer over moet zijn met die gevoelens of dat ze er op zijn minst iets moois uit horen te halen...Dat is NIET wat je nodig hebt als je lijdt. Dan heb je iemand nodig die simpelweg naast je komt zitten, eventueel een arm om je heen slaat en bij je is terwijl jij voelt wat je voelt en te weten en horen dat het helemaal oke is dat je voelt wat je voelt.
Daarnaast werken dit soort uitspraken schuldgevoel, schaamte en een gevoel van falen in de hand.
Wat als je niet het positieve ziet van het lijden dat je ervaart? Dan zal er wel iets mis zijn met jou. Wat als je je niet sterker voelt na doorgemaakt lijden, maar beschadigd, verlamt of depressief? Dat zal dan wel aan jou liggen als je dit soort uitspraken serieus moet nemen. Dat is natuurlijk absurd!
Eigenlijk is het een poging om onze eigen onmacht over wat ons kan overkomen in het leven te bezweren. Je vastklampen aan de idee dat er iets goeds uit voortkomt, dat het lijden een doel heeft, is soms makkelijker als de realiteit accepteren dat 'shit happens' en dat het kan jou ook overkomen...Zomaar, ineens, terwijl je 'alles goed doet' om een goed en succesvol leven te krijgen.
Gedachtegoed zoals 'the secret' zijn hier bijvoorbeeld heel goed in. Als je maar de goede mindset hebt en een positieve instelling dan krijg je wat je wilt. Het maakbaarheidsdenken is mijns inziens een van de grote vergiftigende ideeën van deze tijd. Het geeft soms de illusie dat we het leven in de hand hebben, dat als we het maar goed doen, dat het goed komt...en dat is simpelweg niet waar.
Ook de gedachte dat je dankbaar moet zijn voor wat je is overkomen is bullshit. Ook dat is een vorm van toxische positiviteit waarmee je ontkent wat de impact is geweest. Ook dat gaat voorbij aan het enorme lijden dat een bepaalde gebeurtenis kan hebben. Het vraagt ballen om simpelweg te kunnen en durven zeggen en erkennen: “Dit was verrot. Ik wilde dat ik het niet had meegemaakt. Maar het is wel gebeurd. En ik zoek naar een manier om dat een plek in mijn leven te geven en toch verder te gaan. Maar ik weet niet of dat lukt.”
We hoeven niet alles te sugarcoaten...Soms is het leven simpelweg klote en wil je dat bepaald lijden er niet was. That's it. Maak er niet iets mooiers van als dat het is. Daarmee wals je over de emoties heen, daarmee ontken je de realiteit van het lijden, de impact op iemands leven.
Het is JOUW machteloosheid die dan zwaarder weegt en die je probeert te bezweren ipv de compassie voor het lijden van die ander. Het is een uitdaging om aanwezig te blijven bij gevoelens van machteloosheid en wanhoop. Ons instinct is om daarvan weg te rennen, terwijl de heling er in zit erbij te blijven en daar niet alleen in te zijn...
Tenslotte, dit soort uitspraken ontnemen JOU van je kracht. Het is niet DANKZIJ die situatie of het lijden dat je bepaalde inzichten, wijsheden leert...het is dankzij JOUW manier van reageren. Het is niet God of het universum die je moet danken als je in staat was iets kostbaars te ontwikkelen in jezelf vanuit een lijdenssituatie...je mag jezelf bedanken! Jij bent degene die in staat was om dwars door het lijden heen zelf sterker te worden, te ontdekken hoe je beter voor jezelf kan zorgen of wat voor parel je ook uit het lijden hebt gehaald.
Jij hebt het werk gedaan. En daar mag je trots op zijn en jezelf voor bedanken!
Het is niet dankzij het lijden dat je eventueel sterker/wijzer bent geworden, maar ondanks...en het zegt iets over JOUW kwaliteiten dat je daar iets moois uit wist te halen.
En als dit niet lukt, is dat niet omdat jij iets niet goed doet...Soms IS er simpelweg niet iets moois verborgen...soms is een situatie ronduit klote...daar kun je en hoef je niet iets mooiers van te maken. Soms heb je gewoon heel veel pech en daar zul je het mee moeten doen. Dat is zwaar genoeg. Dan hoef je niet dit soort uitspraken te horen. Dan wil je gewoon iemand die naast je zit, bij je is, jouw lijden erkent en je laat weten dat je niet alleen bent en dat je helemaal goed bent zoals je bent...
Ps:
dit alles wil niet zeggen dat het niet 'goed' is als JIJ steun vindt bv in het idee dat er ergens een les in zit, een bedoeling is met lijden dat jou overkomt...Als dat jou helpt, prima! Maar wat voor jou werkt, werkt niet automatisch ook voor een ander. Wees daar alsjeblieft alert op als een ander deelt dat hij/zij het moeilijk heeft. Luister gewoon, wees aanwezig en maak ruimte voor de emoties die die persoon ervaart.
Tijdens mijn opleiding was er veel aandacht voor het bewust worden van de innerlijke reactie van ons als therapeut op de emoties van de client. Ik vond het heel confronterend te merken hoe sterk mijn impuls is dat ik iets moest 'doen' of zeggen om bv pijn, verdriet of machteloosheid op te lossen. Hoe moeilijk ik het vond (het gaat steeds beter) om 'niks' te doen en alleen er te zijn. En dat terwijl ik ook zo bekend ben met de andere kant.
Later tijdens een andere training, kwam ik de uitleg tegen over toxische positiviteit die het nog scherper stelde voor me. En ik wil graag een stuk bewustwording teweeg brengen hierover. Daarom deze blog.
Hoe werkt dit bij/voor jou?
Ik wil je uitnodigen om de volgende keer dat iemand je verteld hoe hij/zij zich voelt, op te merken wat voor impuls dat bij je oproept. Sta er eens bij stil en als je durft, deel het met me.